Gehandicaptenzorgorganisatie Philadelphia bereikte onlangs opnieuw een mijlpaal in het meerjarenonderzoek naar sociale robots. Op vier zorglocaties verblijft sociale robot Phi inmiddels langer dan 500 dagen. Moet je je voorstellen: dat is bijna 1,5 jaar, 8.000 robot online-uren en meer dan 12.000 begeleidingsmomenten voor cliënten. En dat betreft nog slechts de opbrengst voor deze vier genoemde locaties. Naast de permanent ingezette robots heeft de organisatie namelijk nog eens twee soortgelijke Phi's aan het werk die maandelijks rouleren over verschillende locaties en op hun beurt ook zorgen voor vele waardevolle robotzorgmomenten. Hierbij worden vele cliënten doelgericht ondersteund in hun dagelijkse zorgvraag.

De sociale robot wordt ervaren als maatje die gezelligheid, nabijheid of een luisterend oor biedt. Cliënten zitten zo beter in hun vel, worden vrolijker, zelfverzekerder of opener in hun communicatie. Ook de herinneringen en dagstructuur die de robot geeft, worden als positief ervaren. Het activeert de cliënten in het uitvoeren van hun dagelijkse bezigheden. De cliënten ervaren door de ondersteuning van de robot dat ze zelfstandiger zijn en voelen zich daardoor zelfverzekerder en onafhankelijker. Met de inzet van de in totaal zes Phi (lees: Pepper) robots groeit het praktijkonderzoek elke dag gestaag door ten aanzien van het aantal cliënten en medewerkers. En toch: hoe mooi het ook is om zes Phi's 365 dagen per jaar aan het werk te kunnen hebben, op een totale doelgroep van ruim 8.600 cliënten is het bij Philadelphia relatief gezien natuurlijk nog beperkt.

Verdere opschaling
Zowel de organisatie als locaties en cliënten zijn toe aan verdere opschaling van het aantal inzetbare robots. Wie had gedacht dat vandaag de dag naast Philadelphia - dat in 2016 als één van de eerste zorgaanbieders met sociale robots begon - al zoveel andere zorgorganisaties zich nu bezig houden met het beproeven van deze robots. Het marktaanbod is ook goed meegegroeid in de afgelopen jaren. Robots Phi en Zora zijn allang niet meer de enige gangmakers op het sociale robot toneel. Collega robots als Tessa (Tinybots) en Sara (Sara Robotics) veroverden inmiddels al vele harten binnen de ouderenzorg en thuiszorg. En ook zij zijn niet meer alleen, ze worden op de markt vergezeld door (en dit is slechts een schaarse greep uit het brede aanbod van aanstormend robottalent): Amy, Maatje, Bellabot, Billy-Billy, Buddy, Cruzr, Double, iPal, James, Jibo, Kuri, Misty, Mo, Zora, Norby, Paro, Romeo, Sawyer, Temi en Zenbo. Duizelt het je al?

Aanbod sociale robots groeit
Het mag duidelijk zijn, het aanbod van sociale robots groeit en dat is mooi. Al moet daarbij wel opgemerkt worden dat de ontwikkeling van de bijbehorende software nog lang niet altijd voldoende toereikend is voor breed opgeschaalde inzet van robots in de dagelijkse zorg. Zo kennen de diverse robots nog veel verschillen in technische functionaliteiten of dashboard mogelijkheden voor beheer en aansturing. Ook blijft het tempo van AI-ontwikkeling vaak nog achter, zeker in het licht van tegen de groeiende behoefte hieraan bij opschaling van interactieprogrammering en cliënt behoeften. Zo geven cliënten bij Philadelphia aan dat Phi beter in staat zouden moeten zijn om tot meer spontane interactie te kunnen komen, of om als robot te leren wanneer je even 'je mond zou moeten houden en niet dwars door iemand heen praat'. Bedenk in de situatie van Philadelphia daarbij ook nog eens dat de succesvolle dagelijkse inzet van zes sociale robots een enorme hoeveelheid aan interactieprogrammering vereist. Elke robot heeft dagelijks een voorraad van zo'n 40 interacties klaarstaan per cliënt. Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te snappen dat het Philadelphia robot team sinds het in gebruik nemen van de huidige software versie, al rond de 120.000 interacties heeft geprogrammeerd voor alle robots en cliënten. En tot nu toe gebeurt dit nog steeds handmatig. Inzet van slimme geautomatiseerde interactieprogrammering is dus meer dan gewenst.

Stand van zaken
Wat is de huidige stand van zaken op het brede vlak van (sociale) robots in de markt? Er zijn wereldwijd verschillende initiatieven te zien. Dit betreft zowel soft- en hardware-ontwikkelingen als implementatie en onderzoek. Het is waardevol als zorgorganisaties zich tijdig een beeld vormen van de in de markt aanwezige ontwikkelingen, zodat zij een juiste koppeling kunnen maken met cliëntbehoeften ten aanzien van robots. Het is überhaupt aan te bevelen om als zorgorganisatie zoveel mogelijk actueel op de hoogte te proberen blijven van de gaande ontwikkelingen op technologisch vlak. Juist ook vanwege het feit dat je als zorgorganisatie nu nog invloed kan uitoefenen op de functionaliteiten die ontwikkeld worden voor robots, binnen jouw eigen specifieke vakgebied en doelgroep van cliënten. Verder is het belangrijk dat een zorgorganisatie een duidelijke visie heeft op de verwachte meerwaarde van robots binnen de dagelijkse zorg. Zo'n visie brengt een duidelijke vertaling met zich mee van het soort samenwerking dat een zorgorganisatie bijvoorbeeld zoekt. Dit kan het aangaan van een partnership zijn rondom de ontwikkeling van een geheel nieuw platform, of het inzetten van een bestaand platform met bestaande robots. Ook kan het verschil erin zitten dat een zorgorganisatie denkt aan de inzet van fysieke robots of juist aan de ontwikkeling van digitale robots c.q. digital humans. Gezien de snelle ontwikkelingen in roboticaland is het des te meer aan te raden om als zorgorganisatie duidelijk te formuleren waarnaar je zoekt. Zodat je in staat bent om de ontwikkelingen in de markt concreet te kunnen beoordelen op de match met jouw zoektocht. Er zijn zoveel verschillende soorten robots, software, bedrijven en (AI) ontwikkelingen dat je het risico loopt om door de bomen het bos niet meer te zien. Je moet dus weten wat je zoekt, wat er beschikbaar is en waarop jij jouw keuzes voor een bepaalde robot, software of partner baseert.

Beloftevolle initiatieven
Toepassing van sociale robots binnen de Nederlandse zorg betekent niet dat je binnen de grenzen van ons kikkerlandje moet blijven kijken. In onze buurlanden én daarbuiten zijn inmiddels beloftevolle initiatieven te vinden die kansen bieden voor toepassing in de Nederlandse zorg. De kunst is daarbij om de diverse beschikbare initiatieven te beoordelen in de meest brede zin van het woord. Zo kun je onder andere kijken naar criteria op het vlak van bijvoorbeeld security, organisatie, technologie, financiën, data of diensten en natuurlijk het aanbod van soorten robots en de daarbij horende functionaliteiten. Door vervolgens te classificeren op herkomst van het initiatief, de fase van ontwikkeling en de match met jouw clientbehoefte, kun je al snel tot een eerste quick-scan komen van potentieel mogelijke oplossingen voor jouw zorgorganisatie. Kijk daarbij ook breder dan de zorgsector, want ook in het onderwijs, retail of andere sectoren zijn er initiatieven die van waarde kunnen zijn voor toepassing in de zorg. En wees niet bevreesd, anno 2022 zijn de beschikbare robotica-initiatieven niet meer op één hand te tellen. Je kunt je als zorgaanbieder - mits je ervoor zorgt dat je door de bomen het bos nog blijft zien –inmiddels een stuk breder oriënteren dan jaren geleden.

Initiatieven beoordelen
Op wat voor criteria zou je de robotica initiatieven dan kunnen beoordelen om door de bomen het bos te blijven zien? Je kunt hierbij denken aan zaken als: technologische expertise, core business, werkveld, soorten robots, soorten dienstverlening, status en herkomst van productontwikkeling, samenwerkingspartners, kosten, onderzoeksvalidatie, data-eigenaarschap, services & support of interactiemogelijkheden van de robots. Wat voor jou als zorgaanbieder belangrijk is, hangt geheel samen met wat je zoekt en welke zorgdromen jij werkelijkheid wilt maken. Het aanbod is er, de vraag formuleer je zelf en dan volgt vanzelf uiteindelijk de perfect match. Het kan niet anders dan dat er vandaag de dag voor een ieder wat wils is in de huidige markt. Ook zullen de big tech-giganten de komende jaren vast en zeker met tal van ontwikkelingen komen op het vlak van robotica en aanverwante technologieën. Wie weet welk aandeel zij straks wellicht zullen hebben in de markt van beschikbare robots en software. Het staat buiten kijf dat deze ontwikkelingen zullen doorgaan en het raadzaam is om je hiervan bewust te zijn. We raken al gewend aan het rijden in een vernuftige Tesla auto. Misschien is in 2030 de mensachtige Tesla robot Optimus al een gebruikelijk beeld in een huishouden. Wie zal het zeggen …

16 april 2022 - Xenia Kuiper/ ICT&health